Etykiety na wino zgodnie z prawem

Etykieta wina musi zawierać wszystkie obowiązkowe informacje, zgodnie z Rozporządzeniami UE 1169/2011, 1308/2013 i 2021/2117. Dodatkowo, można je uzupełnić danymi dobrowolnymi. Ważne jednak, aby informacje dobrowolne nie przesłaniały obowiązkowych.

Etykieta zgodna z prawdą

Niezależnie od szczegółowych zapisów, istnieją dwie zasady nadrzędne, których producent powinien bezwzględnie przestrzegać. Pierwsza z nich to zakaz wprowadzania w błąd. Informacje na etykiecie muszą być zgodne z prawdą, ale też nie mogą wywoływać mylnych wyobrażeń na temat rzekomych właściwości produktu (np. dodających sił lub wpływających pozytywnie na zdrowie).

Druga zasada dotyczy czytelności oznaczeń. Wszystkie istotne informacje muszą być opisane w sposób jasny i zrozumiały. Treść powinna być umieszczona w widocznym miejscu i odróżniać się od tła, na którym widnieje.

Czytelność sprecyzowana jest bardzo dokładnie. Oznaczenie jednostki miary wraz z wartością liczbową w druku zapisuje się czcionką prostą, a wysokość czcionki nie może być mniejsza niż 1,2 mm. Wszystkie informacje powinny być podane w jednym z języków urzędowych Unii Europejskiej, co oznacza, że poza informacjami o alergenach, pozostałe nie muszą być podane w języku polskim.

Obowiązkowe informacje na etykiecie wina

Informacje umieszczone na etykiecie dzielimy na obowiązkowe i fakultatywne. Do obowiązkowych należą: oznaczenie kategorii produktu, objętościowa zawartość alkoholu, wskazanie miejsca wytworzenia, wskazanie podmiotu dokonującego butelkowania, wskazanie importera w przypadku win importowanych, informacja o wartości odżywczej, numer partii produkcyjnej, ilość, a w przypadku win, które zostały poddane procesowi dealkoholizacji oraz wykazują rzeczywistą zawartość alkoholu mniejszą niż 10% obj. – data minimalnej trwałości.

W 2022 roku Unia Europejska wprowadziła obowiązek informowania o składzie win, trudno by jednak było zmieścić takie informacje na etykiecie. Rozwiązaniem tego problemu okazał się system U-Label - czyli kod QR na etykiecie, zintegrowany z platformą elektroniczną. Dzięki temu etykiety win nie muszą zawierać listy składników pod warunkiem, że kod QR jest czytelny, trwały i umożliwia dostęp do informacji przez cały cykl życia produktu. Dane muszą być dostępne co najmniej w języku kraju, do którego produkt trafia.

Informacje fakultatywne na etykiecie

Do informacji fakultatywnych na etykiecie wina należą rocznik, nazwa wykorzystanych odmian winorośli, zawartość cukru, wskazanie producenta wina, barwa wina, wskazanie metod produkcji, a dla win z chronioną nazwą pochodzenia (ChNP) lub chronionym oznaczeniem geograficznym (ChOG) – określenia tradycyjne oraz odpowiedni unijny symbol.

Ważne jednak, że dla win oznaczanych jako ChNP lub ChOG, wszelkie dodatkowe informacje muszą być zgodne ze specyfikacją techniczną zatwierdzoną przez Komisję Europejską.

Ile alkoholu w winie?

Aby oznaczyć produkt jako „wino”, musi on spełniać kilka warunków. Winem określa się napój o zawartości alkoholu nie mniejszej niż 8,5% obj. W przypadku win oznaczanych jako ChNP lub ChOG minimalna zawartość alkoholu może być niższa i wynosić tylko 4,5% obj.

Górna granica zawartości alkoholu w winie innym niż musujące nie powinna przekroczyć 15% obj. Nieco więcej mogą mieć wina posiadające Chronioną Nazwę Pochodzenia oraz pochodzące z wybranych obszarów uprawy winorośli, określonych w specjalnym rozporządzeniu Komisji Europejskiej.

Minimalna kwasowość win, tj. zawartość kwasu winowego, powinna wynosić nie mniej niż 3,5 grama na litr.

Wino bezalkoholowe, czyli jakie?

A co z tzw. winami bezalkoholowymi? Chodzi tu o wina poddane procesowi dealkoholizacji lub częściowej dealkoholizacji, polegającym na obniżeniu lub niemal całkowitej eliminacji etanolu. O tzw. winie 0%, czy popularnie bezalkoholowym mówimy, gdy faktyczna zawartość alkoholu jest mniejsza niż 0,5% a częściowo odalkoholizowanym, gdy jest większa niż 0,5% a mniejsza niż 8,5%.

Uwaga! Określenie „bezalkoholowe” lub podobne może być użyte tylko pod warunkiem jednoczesnego użycia również określenia „odalkoholizowany”.

Miejsce wytworzenia wina

Na etykiecie musi znaleźć się informacja o miejscu wytworzenia wina. Można w tym celu użyć określeń typu „wino z Polski”, „wyprodukowane w Polsce”, „produkt polski” itd.

A co z przypadkami, gdy wino powstaje z mieszaniny win pochodzących z wielu państw członkowskich? Wówczas należy użyć określenia „wino z Unii Europejskiej” lub „kupaż win z różnych państw Unii Europejskiej. Zalecane jest jednak stosowanie pojęcia „mieszanka win” (lub „assemblage”) jako bardziej zrozumiałego dla konsumenta.

Podobnie należy postąpić w przypadku, gdy wino wytworzone jest w państwie członkowskim z winogron zebranych w innym państwie członkowskim. Gdy jest mieszaniną win pochodzących z wielu państw trzecich lub wytworzone zostało w państwie trzecim z winogron zebranych w innym państwie trzecim, to także należy wykazać na etykiecie.

Butelkowanie wina

Pod pojęciem „butelkowanie” rozumie się umieszczanie produktu w opakowaniach o pojemności nieprzekraczającej 60 litrów w celu późniejszej sprzedaży.

Określenie „butelkujący” oznacza osobę fizyczną lub prawną albo grupę takich osób prowadzących działalność w Unii Europejskiej i dokonujących butelkowania lub w imieniu których dokonuje się butelkowania.

Opakowaniem nie muszą być zresztą wyłącznie butelki. W przypadku zastosowania opakowania innego typu, na etykiecie stosuje się określenie „pakujący”.

Informacje o podmiocie butelkującym wskazuje się podając jego nazwę oraz adres.  Nazwę i adres butelkującego należy uzupełnić słowami „butelkujący” lub „butelkowane przez […]”. W przypadku butelkowania na zlecenie, wskazanie butelkującego uzupełnia się słowami „butelkowane dla […]”.

Możliwe jest użycie nazwy i adresu podmiotu, który przeprowadził butelkowanie w imieniu osoby trzeciej, słowami „butelkowane dla […] przez […]”.

Wskazać należy także importera. Importer oznacza osobę fizyczną lub prawną, albo grupę takich osób prowadzących działalność w Unii, które biorą odpowiedzialność za wprowadzanie do obrotu towarów nieunijnych. Wskazując importera należy określić jego nazwę i adres, poprzedzając te dane słowami „importer” lub „importowane przez”.

Skład wina

Jak już wspomnieliśmy, niektóre informacje na etykiecie mogą być przekazane w formie kodu QR odsyłającego do strony internetowej. Poprawne zastosowanie kodu, z informacją, do jakich danych prowadzi, będzie oznaczało spełnienie wymogów prawnych. Jeśli jednak producent woli, może zawrzeć informacje o składzie wina oraz wartości odżywczej w tradycyjny sposób. Ważne, żeby takie dane były dostępne dla konsumenta.

Tak czy inaczej, producent musi informować o wartości energetycznej, ilości tłuszczu (w tym kwasów tłuszczowych nasyconych), węglowodanów (w tym cukrów), białka oraz soli na 100 ml produktu. Często taka informacja ma postać tabeli, równie dobrze jednak można zastosować zapis liniowy. 

Składnik to każda substancja lub produkt, w tym środek aromatyzujący, dodatek do żywności, enzym spożywczy oraz każdy komponent składnika złożonego, użyty przy wytworzeniu lub przygotowywaniu danego środka spożywczego i nadal obecny w produkcie gotowym, nawet jeżeli jego forma uległa zmianie.

A drożdże? Jedynym związkiem drożdży, który przepisy nakazują wymienić w wykazie składników jest mannoproteina drożdży. Poza tym drożdży nie trzeba wymieniać w wykazie składników, gdyż stosuje się je jako substancje pomocnicze w przetwórstwie.

Czy wino musi mieć podaną datę trwałości?

Podanie daty minimalnej trwałości obowiązkowe jest tylko w przypadku win poddanych procesowi dealkoholizacji oraz wykazujących rzeczywistą zawartość alkoholu mniejszą niż 10% obj. Co więcej, oba te warunki powinny być spełnione łącznie.

Zatem w przypadku win alkoholowych, data do której wino zachowuje swoje szczególne właściwości, nie musi by w ogóle podana. Informacja może być jednak zapisana w formie uwagi: „Najlepiej spożyć przed…”.

Ile wina w butelce?

Ilość wina, która została umieszczona w opakowaniu, określa się jako ilość nominalną. Powinna ona zostać podana w jednostkach objętości.

Warto pamiętać, że wina (niemusujące) w opakowaniach w zakresie od 100 ml do 1500 ml mogą być wprowadzane do obrotu w opakowaniach jednostkowych wyłącznie w 8 ilościach nominalnych: 100 – 187 – 250 – 375 – 500 – 750 – 1000 – 1500 ml.

Poza Unią – inaczej

Warto podkreślić, że powyższe zasady obowiązują na terenie Unii Europejskiej. W przypadku eksportu win poza UE (np. do USA) obowiązują inne regulacje, takie jak wymagania TTB dotyczące etykietowania, które mogą różnić się od norm unijnych.